Ve şüphesiz ki sen (insanlığa örnek olacak) pek büyük bir ahlak üzerindesin [68:4]
“Ve sen elbette yüce bir ahlaka sahipsin” çünkü sen, Allah’ın ahlakıyla ahlaklanmışsın, kutsî destekle pekiştirilmiş, bir ile bir hoş olmuşsun.
Bize emanet buyrulan destûr belli: “Tahallâku bi-ahlâkıllâh ve tahallâku bi-ahlâkı Rasûlüllah” Yani: Allah’ın ahlâkı ile ahlâklanın ve Rasûlüllah’ın ahlâkı ile ahlâklanın” Bu minvâl üzre: Allah’ın ahlâkı, celâl ve cemâl sıfatlarıyla her mertebede o mertebenin gereği olan adaleti yerine getirmektir. Buradan bakılınca öyle bir ayna olmalı ki, Hakka muhabbet, halka insâf, düşmana hilm, dosta vefâ, nefse inzibat, dervişe sehâ, âlime tevâzû, câhile sükût gösterebilsin.
Hz. Peygamber’in ahlâkı ise daha ziyade muhabbet ve merhamet üzeredir. Bu tarife hakkıyla uyanların hali de belli: “Hakka muhabbetle ubûdiyet, mahlûkâta şefkatle hizmet”
Dünya gözüyle “yaratılmışların en hayırlısını” göremeyenler için, Habibeti Habibullah olan O’nu tarif için: “O’nun ahlakı, hayat tarzı Kur’an idi” buyurmuştu hani… hem belki işte bu hoş hali tefsir için indi yere Kur’an!
Mirâcını keşfetmeye çıktı göğe İsa
Evsâfını neşretmeye indi yere Kur’an
Kur’ân-ı nâtıkın ﷺ tefsîri içün
Kur’ân-ı sâmiti inzâl eyledi Subhân
Hakk’ın zatından zuhura gelmek itibariyle ikiz kardeş olan “Kur’an” ve “insan”dan; Kur’an-ı Kerîme ALLAH’ın kelamı “Kelâmullâh” denmesine karşılık; hakiki insan, mutlak kul olana da “Habîbullâh”, ALLAH’ın habîbi ve “Kur’an-ı natık” yani “konuşan Kur’an” makamı takdir edilmektedir.
Sen O’na korkma de Kur’an‐ı natık,
Gönül ka’besine gir ol mutâbık,
Devreyle ol Ka’benin etrâfını,
Devrederler bir gün gelir şems‐i zâtını
Habîb-i Kibriyâ efendimiz, sözü süzerek, mânâyı inci gibi dizerek O’nu tasvir eden şairine, şahsına ve sanatına o derece kıymet verirmiş ki şiirlerini okuması için ona Mescid-i Nebevî’de hususî bir minber dahî tahsis etmişti.
Peygamber şairi Hassân bin Sâbit hazretlerinin aşkına Hulusi Yazgan Efendi’nin (v. 1940) mâil kıt’a formundaki şehâdetiyle başlayalım, yazının ve sözün güzeliyle olan seyr ü seferimize:
Akla sen gelirsin güzel deyince
Senden daha şirin doğmadı bence
Bütün kusurlardan arıtılmışsın
Sanki yaratıldın kendi gönlünce
وأَحسنُ منكَ لم ترَ قطُّ عيني
وَأجْمَلُ مِنْكَ لَمْ تَلِدِ النّسَاءُ
خلقتَ مبرءاً منْ كلّ عيبٍ
كأنكَ قدْ خلقتَ كما تشاءُ
Görmedi senden güzel bir cism-i âlî gözlerim
Etmedi senden güzel tevlid, evlât bir ana
Ayb u noksandan berîsin yâ Rasûlallah sen
Sanki arzu ettiğin surette halketmiş Hudâ
O’nun üstünlüklerini ve güzelliklerini tanıtmaya çalışan kimse: “Ben, gerek O’ndan önce ve gerekse O’ndan sonra, Resûlullah gibi birisini görmedim…” demek sûretiyle O’ndan bahsetmek hususundaki aczini ve yetersizliğini itiraf ederdi. Allah’ın salât ve selâmı O’nun üzerine olsun…
Salavat-ı şerifeden yayılan letâfete tutunarak, O nurdan derin bir nefes alıp etrafımızı ibret gözüyle seyredelim hele…
Baharla birlikte mahlukatta bir hareket başlar, içi içine sığamaz olur, tomurcuklanır değil mi? İşte âlemde şâhit olduğumuz bu hareket, bu devran hep tekâmül içindir, kemale doğru. Her nokta cevvâl, her zerre râksan, uçup giderler visale doğru. Kemâl kimin, visal kime?… Sana kavuşmaya, karışmaya can atarlar hepsi, nerede bir sevilen varsa ancak Sen. O’nun alem-i imkan içre sevgilisi ancak Sensin, hep Sen!
Her zerrede şevk-i sermediyyet görünür
Mahz-ı ezeliyyet ebediyyet görünür
Dikkatle bakınca âlem-i hilkatte
Mahbûbiyyet Muhammediyyet görünür
Tabiî, ezelde aşk vardı. “Levlâke levlâke lemâ halaktü’l-eflâk” de kâinatın aşk için halk edildiği, bu kitabın aşk ile yazıldığı meydanda Eşrefoğlu Sultanım aşk ile buyuruyor:
Yoğ idi levh u kalem aşk var idi
Âşık u maşuk u aşk bir yâr idi
Aşk u âşık u maşuk bir iken
Cebrâil ol arada ağyar idi
Sen buyurmasaydın: “Sevdiklerinize sevginizi izhâr ediniz” nasıl cür’et ederdik huzura çıkmaya, yolundan evvel giderek erenlerden duymasaydık: “Sevdiğimi söylemezsem, sevmek derdi beni boğar” itirâfını nasıl cesâret bulurduk söz dizmeye…
Basmasa mübârek kademin rû-yi zemîne
Pâk etmez idi kimseyi hâk ile teyemmüm
İşte size Mustafa Râkım Efendi (v. 1826) marifetiyle süslenmiş bir güzel beyit: Âşıklarının nazarında “toprak” onun mübârek kademiyle “su” gibi azîz ve teyemmüm edilebilir olmuştur.
Kazasker Mustafa İzzet Efendi (v. 1876) sülüsüyle taçlanan bir kıtada ise toprak, O’nun mübârek bedenini muhafaza ediyor olmakla, feleklere, göklere karşı iftihâr etmektedir. Cebrâil (a.s.), O’nun ravzâsını ziyâret edip “Burası Adn Cenneti’dir, ebedî kalmak üzere oraya girin [20:76]” buyurmaktadır:
Ol Resulü müctebâ hem rahmeten lil âlemin
Bende medfûndur deyu eflâke fahreyler zemin
Ravzâsın ziyaret edipte Cibril-i Emîn
Hazihi Cennet-ü Adnin, fedhuliha halidîn
Gelin şimdi de O güzelin, güzelliğiyle güzelleşelim de Şâir Ali Rûhi Bey dilinden (v. 1890) Sami Efendi elinden (1912) ta’lik levhaya aşk edilen naat-ı şerifi birlikte okuyalım:
Çıktın şeb-i mi’rac’dâ eflâke ey reşk-i melek
Yûnus’la fark-ı rif’atin beyne’s-semâû ve’s-semek
Envâr-ı subh-i vuslatın vecd-âver-i ehl-i yakîn
Deycûr-ı şâm-ı firkatin zulmet res-i erbâb-ı şek
Zâil olur mû dîdeden eşkimle nakş-ı ârızın
Kâbil değildir eylemek, âyîneden timsâl-i hâk
Makbûl olursâ eyleyem îsâr, cism û cânımı
Bir çâker-i memlûk içün çok mû fedâ-yi mâmelek
Rûhî, hayâl-i Mustafâ olmuş sanâ ni’me’r-refîk
Her kande azm eyler isen, azm eyle, Allâh ma’ek
Mealen buyuruyor ki Hazretim: Ey melekleri kıskandıran! Mi’rac gecesi göklere çıktığında, Yûnus Peygamber’le aranızdaki mânevî yükseklik farkı, arş ile ferş arası (gökyüzüyü nerde balık nerde) kadardı. Senin Allâh’a varışının sabahındaki ışıklar, Mi’racından şüphe etmeyen inananlarını, vecde getirdi; ayrılık akşamının karanlığı da şüphe edenlerin karanlığını götürdü. Gözdeki tasavvurun gözyaşlarımla geçip gider mi? Aynada görünenleri kazımak ne mümkün… Eğer makbûl olursa, rûhumu ve bedenimi uğrunda saçıp dağıtayım; bir köle için efendisine her şeyini fedâ etmek çok mu? Rûhî, Habibin Mustafâ’nın hayâli sana ne de güzel yoldaş olmuş artık her nereye gitme kararındaysan, durma; Allah beraberindedir, sevdiğin yanındadır.
Ey mahrem-i bî-müşterek-i kurb-i Hudâ!
Dilden eserin itmesün Allah cüdâ
Her zerre-i hâk-i kadem-i hazretine,
Cânım da fedâ, ben de fedâ, ten de fedâ
Söyleyeninin rengine boyandığı bir başka na’t kıtası da, gene hat san’atının kutuplarından biri olan Yesârizâde Mustafa İzzet Efendi’nin (v. 1849) hüneriyle gönül tellerimizi titretiyor, gözlerimizi aslına ülfet ettiriyor: “Ey Allah’a yakınlıkta, mahremiyette ortaksız, benzersiz olan! Senin tesîrini Allah gönülden uzak etmesin. Ayağının tozunun her zerresine rûhum da, bedenim de, benliğim de fedâ olsun!”
Çırçırlı Ali Efendi’nin (v. 1902) gönlüne düşen celî sülüs levhasından ise hitamuhu misk olacak inciler saçılıyor:
Fahr-ı âlem enbiyânın zât-ı müstesnâsıdır
Sırr-ı âyât-ı nübüvvet lafzının ma’nâsıdır
Oldular bir hüccet-i pâkize cümle enbiyâ
Hatm ile zât-ı Muhammed Mustafa imzâsıdır
Huzurlarınızdan ayrılmadan evvel Müderris Ömer Ferîd Kam (v. 1944) merhumun o harikulâde rubaisi içre inşâ edilen Hamid Aytaç’ın (v. 1982) ta’lîk levhâsına bakarak, sahibimizin kerem kapısında, safa nazarlarını bekleyip şefaat dilenelim:
Bir mislini getirmiş olsaydı kilk-i kudret,
Beytü’l-kasîd olurdun manzûme-i cihanda!
Mısra’ısın ki sun’un berceste tâ ezelden,
Ferdiyetinle kaldın divân-ı “kün-fekân”da!
Kudret kalemi senin bir mislini getirmiş olsaydı, sen yine cihan manzûmesinin “beytü’l-kasîd” (en güzel beyti) olurdun. Sen sun’un “berceste bir mısra’ısın” (En yüksek ma’nayı ihtiva edensin) Bu yüzden “Kün-fekân” aleminde (mahlûkat aleminde) ferdiyetinle, biricik olduğun halinle kaldın!
Aşk olsun efendim, sahibin.d.e…
Eğer aşkı seversen cân olasın 