intisab

by

6. Mektup

6. MEKTUP
Ankâzâde Halîl Efendi Köstendilî’nin dervişi Tûti İhsan Efendi’ye yazmış olduğu mürşîdâne mektupların altıncısıdır.

mektuplar

Hamd ü senâyı kullarına bildirip bunu dahi kendi muhabbetini vermeye vesile kılan Cenab-ı Hakk’a bînihâye hamd ü senâ olsun. Nuru evvel ba’si sonra, evvelki ümmetlerin ve bu ümmetin Efendisi, Mahbûbu’l Kulûb Habîbullah ve Rasûlullah Efendimiz’e en güzel salât ve selâmlar muhabbetle arz olunsun.

Aşkımı, muhabbetimi ve hatta hasretimi meşkettiğim, aydınlık gönlüyle gözümü, gönlümü aydınlattığım Hakk yolundaki kıymetli kardeşim, Allah’ın lütfu ve ihsanı, İhsan Efendi oğlum, Cenâb-ı Hüdâ’nın selâmı, bereketi senin ve hidâyet üzere olanların dâim üstünde olsun.

Sıhhat ve selâmet haberlerinizi aldım. Her geçen gün muhabbetinizin, hikmetinizin ve irfanınızın ziyâde oluşuyla mesrûr oldum. Bize yazdıklarınız satırlardan öte, sadırlardan neş’et eden inci mercan gibi gözümde canlandı. Ve benim de gözlerimden muhabbetle inci mercan gibi gözyaşları döküldü. Cenâb-ı Hakk seni iki cihanda azîz eylesin. Bu muhabbet ve dua faslından sonra beyan ettiğimiz meseleler hakkında yine âdetimiz olduğu vech ile birkaç satır yazmaya gayret edelim. İnşallah Cenâb-ı Hakk bizi râzı olduğu şekliyle anlatmaya, sizi dahi bu rızâya uygun anlamaya muvaffak kılar.

Gözümün nuru İhsan Efendi; mürşîdine ve o silsileden birbirini takip eden büyüklerine muhabbetinin her geçen gün ziyadeşliğini (arttığını) beyan ediyorsun. Lâkin bazı dervişlerin bu sevgi hususunda seni kınadıklarını, kendilerinin de tâbiri câiz ise lenger-endaz (çok rahat, lâubâlilik derecesinde geniş meşrepli olmak) tavır içerisinde olduklarını hatta o derece ki seni kendi muhabbetinden şüpheye düşürecek bir lâubâlilik içersinde bulunduklarını ifade ediyorsun. Bu durumun senden evvel derviş olanlarda gözükmesinden dolayı da; Acaba bu işin kemâle kavuşması bunlar gibi mi oluyor? Makbul hâl bu mudur? Ben mi hata ediyorum? düşüncesini doğurduğunu söylüyorsun. Güzel evladım, bu hâl sadece bizim meclislerimizde olmayan, bu nevi muhabbet halkalarında dâima gözükegelen ahvâldendir. Müşkülünü çözmek gerekirse can kulağını bizden yana ver ve dinle.

Evladım, sevgi ve muhabbet bizim meşrebimizde tabiî ki hürmet ve saygıdan evvel gelir. Bizler aşk u muhabbetle pişer kemâle ereriz. Gıdamız aşk, cevherimiz aşk, her hâlimiz aşk u meşk üzeredir. Amma, şunu unutmayasın ve asla ihmâl etmeyesin ki sevgi ve muhabbet, hürmet ve saygıyla devam eder. Saygı ve edeb terkedildikçe kişide uyanan aşkın ve muhabbetin, âşık ve mâşuk alâkasının çökmesi, kaybolması muhakkaktır. Gerçek âşıklar, ne kadar mâşuklarına yakîn olsalar da asla edebi aşmayanlardır. Ümmet-i Muhammed’in aşkı Hazreti Peygamber’in meşk ettiği bu aşk hâlidir. Necm suresinde Cenab-ı Hakk, Hazreti Peygamber’in mi’râcında bu edebe de işaret buyurmuşlardır. Öyle ki bu muazzam tecelli karşısında dahi Hazreti Peygamber’in görmesi gerektiği gibi gördüğünü ve mübarek nazarının asla haddi aşmadığını ayetlerle övmüşlerdir. Bu dahi göstermektedir ki Allah’ın râzı olduğu yakınlıklar ve muhabbetler Cenab-ı Hakk’ın tecellilerine kişi mazhar kılar. Fakat bunun olabilmesinin şartı ve dahi devamının şartı edeb, saygı ve hürmet, hâsılı ciddiyettir. Seyr u sülûk eden kişi, her geçen gün mukaddesâtını daha azîz görür ise yaşadığı muhabbete ciddiyetle bağlanır ise o kişi feyizlidir ve her geçen gün menzile ulaşmaktadır. Sohbetlerinde veya mürşîd huzurunda veya hâllerinde veyahut rüyalarında bazı güzelliklere ve iltifata erişen kimseler, şımarmaya meylederler. Bir mürşîde niçin gönül bağladıklarını unutur, bu ikramlarla lâubâli olup nefis mücahade ve mücadelesinde rehâvete kapılırlar. Zaten bir çok insanın seyr u sülûka girdiği halde bu sülûku tamamlayamamışları bu nevi edepsizlerdendir. Bunlarla oturup kalkma. Daha evvel tembihlediğim gibi adı, vasfı, ünvanı, rütbesi, kıdemi ne olursa olsun bunlarla ülfet etmeyesin. Muhabbetini dahi bunlardan saklayasın. Lakin onları da küçük görüp kınamayasın. Zira kişi neyi kınarsa başa gelegen olur.

Sana lazım olan mürşidâne sohbettir. Muhabbetle hizmete devam ederek tesbîhâtına vesâir vezifelerine muhabbetle müdâvim olasın. Zamanı geldikte bu kimselerin dahi niye mürşidin huzurunda hâlâ bulunduklarını ve ayıklanmadıklarını elbet anlayacaksın. Şimdi sana lâzım olan kendini bütün mahlukattan daha düşük görüp Azîz olan Allah ve Rasulüne ve sana bu izzeti bildiren, şerefi bahşeden Allah ve Rasul aşkına sımsıkı tutunasın.Öyle ki bu muhabbetten uzaklaştığında nefesin kesilmiş gibi, havasız kalmış gibi kayıp içerisinde olduğunu hem fehmederek hem de ayne’l-yakîn görerek daima dikkat sahibi olasın. “Gayrıdan ümidi kes, Allah bes, bâkî heves” diyerek vaktini nakde çeviresin.

Kıymetli evladım, güzel koku meselesine gelince, Allah mübarek eylesin, pek çabuk menzillere ulaştırılıyorsun. Dervişânın namazla, Kur’an’la ve tesbihatla meşgul olduklarında, bazen güzel kokuların kendilerine ikram edildiği yine büyüklerimiz tarafından bildirilmiştir. Sizdeki bu hâl dahi beyan edilen seyr u sülûkta bu esma zikrinde ve mertebesinde gayet tabii bir hâldir. Yine ileride bu güzel kokuların tiryakisi olacak şekilde mazharı olacaksınız. O kadar ki o kokuları duymadan rahat edemeyecek, dâima Şemme-i Muhammedî’yi (Rasulullah Efendimiz’den neşet eden güzel kokuyu) arar, özler bir vaziyette ve bu kokuyla bilişir, görüşür, buluşur bir hâlde olacaksınız.

Gül alırlar gül satarlar
Gülden terazi tutarlar
Gülü gül ile tartarlar
Çarşı pazarı güldür gül

Hatırlarsanız bu güzel sözleri başka vesileyle size yine yazmış idim. Şimdi icab etti bir daha zikrettik. Hazreti Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, saâdet membaı olan evlerine geldiklerinde az evvel oradan ayrılan Hazreti Üveysü’l Karani’yi kastederek; “Burada bir Allah dostunun kokusunu almaktayım.” buyurdular. Fakir dahi buna işaret etmek isterim ki, siz bu kokuyu aldığınızda, o koku karşıdan size ikram edilen bir ihsandır. Bilişmek, buluşmak böyle olur.

Hazreti Yakub Aleyhisselam, Hazreti Yusuf’un gömleğini getiren kervan yola çıktığında nasıl kokuyu almıştı; fehmet, düşün… Yani demek isteriz ki ibâdât ve tâatta bazen sohbette, bazen rüyada ve zikir tesbihâtta neş’et eden güzel kokular en büyük ikramdandır. Zira yakınlaşmaya işaret eder. Allah bu yakınlığınızı hakka’l yak’in mertebesinde eyleyerek Cemâl’ine ve Cemâl-i Rasulüne sizi âşinâ eylesin.

Pek kıymetli evladım; yolumuzun bir sırrını dahi size ifşâ edeyim ki, bazen evliyâullah hazerâtından bahsederken veyahut türbelerini ziyaret ettiğinde güzel bir koku zuhûr ederse hemen Fâtiha-i Şerife okuyarak nimetin şükrünü edâ edesin. Ve bu hâli etrafına ifşâda bulunmayasın.

Muhabbetli evladım İhsan Efendi; Cenab-ı Hakk’ın ve Fahr-i Âlem Efendim Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in beyan ettiklerine tâbi olan dörtyüz küsur tesbit edilmiş tarikat vardır. Tabiî bunlar içersinde bıraktığı eserlerle va’z u nasîhatlarla iştihar etmiş (şöhret bulmuş, ünlenmiş) kıymetli zevât vardır. Onların güzel eserlerinden istifâde edip okumak, hangi meşrepten olursa olsun, bir dervişe mümkünse lazım olan vasıflardandır. Vaktini boş geçirmeyesin. Bazı tembel, fodul dervişler, kendi tembelliklerine bir kisve bulmak ve yaptıkları mâlâyaniyi (boş ve faydasız işleri) örtmek için; “Bize yolumuzdaki sohbet ve çektiğimiz tesbih yeter” diyerek güyâ sözümona teslimiyet gösteriyorlar. Ancak yerlerinde sayıp duruyorlar, hep aynı yerde otluyorlar. Daha evvel de beyan ettiğim gibi, hakiki dervişe lazım olan fiil, balarısı gibi olmaktır. Balarısı, bal yapmak için yüzlerce binlerce çiçeği dolaşır, fakat getirir en sonunda balını özünü kendi peteğine koyar. Kur’âni ilimlerden, Hadîs-i şeriflerden feyiz almaya çalışmayan, kendinden evvelki büyüklerin sözlerine ve eserlerine itibar etmeyen, kaşarlanmış dervişler, kovanında bal yapmaktan âciz, bal yapan arılara da düşman, eşekarıları gibidir. Seslerinin çok çıkması, iş yapan o kadar arı içersinde böylesi yabanilerin az olmalarına rağmen çok ses çıkarmaları dahi bu nevidendir.

Hâsılı sen, sana bahşedilen mürşidinin muhabbet nazarıyla ikram edilen irfanından şaşmayasın. Nazarın hep kemâle, kalbin de hep rızâya mâtuf olsun. Öğrendiğini yapmak için öğren. Yaptığını da sadece ihlas üzere Allah için yapmaya gayret edesin. Dervişlik dediğin nedir? İşte dervişlik zaten budur…

Kıymetli İhsan Efendi oğlum; mürşidinin sana verdiği Kur’ân-ı Kerim derslerini tam vaktinde okumaya gayret et. Ancak ziyâde uyku veya misafirlik gibi şeyler zuhûr ederse mürşidinin izniyle Kur’ân dersini ileriye veya geriye, durumun icabına göre icra edersin.

Şimdilik size beyan edebileceğim malûmat bundan ibaret. Bu meyânda mektubumun gecikmesinden dolayı sizi üzdüysek affediniz. Zira bu aşk yolunun yolcularından kimin baş kimin ayak olduğu belli değildir. Hepsi bir vücuttur. Sizin üzülmeniz, bizim mahzuniyetimiz, bazen bizlerin üzülmesi Hakk’ın üzülmesi şeklinde tezâhür eder. Bu nevi hallerden Cenab-ı Hakk’ın merhametine ve Cemâl’ine sığınırız.

Hakk Teala sizleri hayırlı işlere vesile kılsın. Ve bu hayırlı hizmetlerde sizleri muvaffak eylesin. Muvaffakiyet ihsan ettikleri gibi, bu tevfikin Cenab-ı Hakk’ın kendisinden olduğu şuurunu da her zaman size ihsan ederek, nefsani ve şeytani benlik iddiasından muhafaza buyursun. Allah ve Rasul aşkını öğrenmek için kaleme sarılıp yazdığımız bu satırları rahmetine, aşkının meşkine, rızasına ve Cemâl’ine vesile kılsın. O kalem tutan ellerinizi Cenab-ı Hakk, nâr-ı cahimden, kabirde çürümekten hıfz u himâye eylesin. O güzel ellerimiz Rasulullah Efendimiz’in yed-i saadetinden (saadetli elinden) âb-ı kevseri içerek O’na, sevgiliye kavuşsun. Allah’a yakîn olan kulların himmetleri ve nazarları daima senin üzerine olsun. Selametle…

7. Mektupta görüşmek üzere…

by

5. Mektup

5. MEKTUP
Ankâzâde Halîl Efendi Köstendilî’nin dervişi Tûti İhsan Efendi’ye yazmış olduğu mürşîdâne mektupların beşincisidir.

Mektup52Cümle güzelliklerin sahibi, esmâsı güzel, sıfatı güzel, ef’ali güzel, tecellisi güzel, kendisi güzel ve güzellikleri seven Celil ve Cemil Allah Teâlâ’ya en güzel hamd ve senâlar kabul buyrulsun. Güzelliklerin Cemâl ve Celâl tecellilerinin mahzar-ı tammı olan ekmel-i mahlûkat olan Fahr-i Âlem Efendimize en güzel salât ve selâmlar arz olunsun. Ve dahi Âline Ashabına bu güzelliklerden ihsan buyrulsun. Rabbi yessir ve lâ tuassir, Rabbi temmim bi’l-hayr sırrına bu güzel dualar, hamdler, salât u selâmlar vesile kılınsın. Amin.

Gözümün nuru, canım evlâdım İhsan Efendi; Allah’ın selâmı, bereketi sizlerin ve sizi sevenlerin üzerine olsun.

Muhabbet dolu satırlarınız bize ulaştı. Seyahatte olduğumdan birazcık geç nâil olduk. Velâkin okur okumaz zât-ı âlinize cevab yazmaya gayret ettim. Bizden dua niyaz etmişsiniz; Estağfirullah, Cenâb-ı Hakk gönlünüzdeki muradı, râzı olduğu şekilde sizlere ihsan eylesin.

Fakir de size bir vesile ile bildiğim kadarıyla bunu arz etmek ister idi. Siz yine muhabbetinizle ve gönülden gönüle olan tarikinizle bu muradıma vesile oldunuz. Büyüklerimizden aldığımız ve meşk ettiğimiz kadarıyla size arz etmeye çalışayım. Pek muhabbetli evlâdım, bil ki insan imân şerefiyle mü’min derecesine erdirildiğinde onda bu hâlin tezâhürü olarak her hâlde zikrullah ile meşgul olma zevki tezâhür eder. Kişi ömrü hayatında ya durur oturur, ya ayakta yürür veyahut yatar uzanır haldedir. Cenâb-ı Hakk imanda kemâle erenleri veya kemâle doğru seyr-ü sülûk edenleri beyan ederken; onlar ki ayakta, otururken veya yanları üzerine uzanmışken Allah’ı dâima zikrederler, buyurmaktadır. Evliyaullah hazeratı bu sebepten her türlü hâlin zikrullaha uygun âyinini ve şeklini ictihad etmişlerdir. Bunların içerisinde bilhassa tarîkimizin büyük mürşidi Pir-i Muazzam Ömeru’l Halveti Kuddise Sirruhu, devran ederek zikir usûlünü mânevî emir ile icra eylemiştir.

Devran devretmek, dönmek, tavaf etmek mânâsındadır ki cümle mevcudat devrandadır. Devransız ve devr-i dâimsiz hiçbir mahluk yoktur. Bu hakikati aklen ve fikren değil, hâlen ve müşahade ile bilen ve bulan aşıklar devran edegelmişlerdir. Halvetî usûlü devran, sizin de bildiğiniz gibi sola doğru Hû ismi şerifi sürülerek (zikirde icra edilerek) yapılır. Bundaki hikmetler erbâbına mâlum olur. Lâkin şu kadarcık arzedelim ki, kalb vücudun sol tarafındadır. Nazargâh-ı ilâhi ise kalbdir. Kalb gözünün yani Fu’adın sırrı da Hû ile keşfolunur. Kalp gözü dahi bu cila ile cilâlanır, sürmelenir. Böylece uşşak nazargâhı Hakk olan gönül kabesini Hû ile tavafa ancak muvaffak olur. Dervişan devranda Hû ismi şerifini çift çift söyler. Bunun da sırrı erbâbına malumdur. Lâkin hatırlarsanız insan kelimesi Arabî kalıplarda tesniye (ikilik bildiren) kalıbındadır. Ârife işaret kâfidir.

Devrandan evvel bizim usûlümüzde yerde oturulur ve tevhid sürülür. Devran için ayağa kalkıldığında meleklerin beyt-i mamuru tavaflarını temsili bir hâl alınır. O yakınlık ve müşahade makamında yani melekûtî halde esma-i ilâhi, Hû ismi şerifinde cem olur. Garazlar, talepler Hû’da yerini O zâtın Cemâl neşesine ve tecellisine bırakır da; şehadet mertebesinde Hû’dan başkası ifade-i meram olamaz. Devranda zikreden dervişler birbirlerine bu muhabbeti Hû ile iletir, kendi kâse-i kalblerinden diğer dervişin kalbine bu muhabbet aka aka cereyan ve cevelân eder. Cenâb-ı Hakk kişiye şah damarından daha yakındır. Lâkin bizler o esma-i ilâhiyi seslice anarak tekrar ruhumuzun duymasına ve karşımızdaki, yanımızdaki âşıkların bu neşeden nasibdar olmasına vesile oluruz.

Evlâdım İhsan Efendi, bilmiş ol ki zikrin hafisi de cehrisi de efdaldir. Günümüzde yeni yeni neşet eden; Cehri zikir mi efdaldir, hafi zikir mi efdaldir? münakaşasına ve mugalatasına asla itibar etmeyesin. Bu nevi konuşmalar lâf ü güzâf ve dahi mâlâyani’dir. Kişinin mâlâyani ile meşgul olmasıysa en büyük afetlerdendir. Âkil isen yani âşık isen sen senin ruhuna şifa verecek zikrullâh ile meşgul ol, her nasıl olursa olsun.

Size tevcih edilen (yönetilen) suâlde; kişi bu devranın hakikatini görmeden, bu hali müşahade etmeden taklid ederek devran etmesi, vecde gelmeden vecde gelmiş gibi cevlan etmesi caiz midir? demişler. Siz dahi cevab verememişsiniz. Bilmediğiniz veyahut size bildirilmeyen mevzûda, bilmiyorum demek asaletten ve edebtendir. Dervişe de bu yakışır. Bildiğiniz mevzuu sorulursa sizden istenirse anlatmak yine bu edeb cümlesindendir.

İmdi, suâle şöylece cevab vermeniz herhalde muvafık olacaktır. Kişi gerek dünya hayatı gerekse ahiret hayatı için lazım olacak filleri ilk önce taklidle tatbik eder. Zaman içerisinde idrak kabiliyeti nisbetinde bu fiillerin farkına ve hikmetine erer. İlk cevab budur ki; biz bu hali taklid ile tahkike erenlerin yoluna süluk etmekteyiz. Bâdehû (bu taklittden sonra) umulurki bunda kalmaz hakikatine ereriz. Daha evvel arzettiğim gibi çocukken namazı taklidle öğreniriz. Amma o taklidle kıldığımız o çağa o yaşa göre yine bir şekil namazdır. Yaş kemale erdikçe ruh da buluğa erdikçe artık hakikatine doğru seyir başlar. O zaman da o deme, o hâle göre namaz yine ifâ edilmiş olur. Bir de namazın hakikati vardır. Bunun için muvaffakiyet Allah’tandır. Zikrullah’ın hem âyin şekli hem ferdi şekli bunun gibidir. Başka bir vecheden cevab verilirse, Peygamber Sallallahu Aleyhi Vesselem Efendimiz, Hz. Ebubekir (ra) Efendimize; “Kur’an-ı Kerim’i okurken (mümkünse) ağlayınız. Ağlayamaz iseniz (ağlayarak okuyanları taklid için, halinizi o hale benzetmek için) ağlar gibi yapınız.” buyurmuştur. Bu daji gösteriyor ki kişi vecd halinin güzelliklerine hakkıyla ermese de vecde gelenleri taklid etmesi riya, gösteriş olmaksızın câizdir. Bir başka vecheden bir başka cevab. Allah Teala’yı zikretmek üzere toplananlar arasında muhakkak gönlü muhabbetle lerzan (titreyen) olan vardır. Bu hüsn-i zanna(iyi düşünmeye) muvafıktır. Mü’min ise  daima hüsn-i zann üzere olmalıdır. İmdi, o meclisteki bir kişi hürmetine dahi Allah Teala orada bulunanları kendisini muhabbetle vecdle zikredenler zümresine dahil eder. Buhari-i Şerif hadis kitabında bu manaya gelen uzunca bir hadis-i şerif vardır. Orada zikir meclisinde bulunup zikirle alakası olmayan kişiye dahi Cenab-ı Hâkk’ın ikramları anlatılmaktadır. Bundan da anlaşıldı ki hâlis niyette olmayan kişi dahi zikretmediği halde nasibdar oluyor ise gerçekten o zikirden tad almaya gayret eden muhabbetli kişiler nasıl bir ecir kazanır kıyas eyle. Herhalde bu cevablar sâile (soruyu sorana) kâfi gelecektir. Eğer gerçekten öğrenmek için sordu ise. Yok öyle değil derdi âriflerin yoluna dil uzatmak, kendi şekk ve şüphesini yaymak kasdı var ise Cenab-ı Hakk onların da bizlerin de kalbini rızasında bir eylesin. Lâkin geçen mektubda yazdığım nutkun son kıtasında Cenab-ı Üftade (ks) şöyle buyuruyor:

Üftâde yanıp tüter / Bülbüller gibi öter
Dervişlere taş atan / İman ile göçer mi!

Cenab-ı Hakk böylesi halden bizleri muhafaza eylesin. Hem yine bize yakışan şudur ki, kişi riya ila bile Allah dese biz onu Hakk namına muhabbetle demiş kabul ederiz. Hakk’ın hürmetine ve dinin edebine bu çok daha muvafıktır.

Muhabbetli İhsan Efendi oğlum, zikrullah ve devran esnasında diğer dervişlerin hali ile meşgul olmayasın. Onların zikirdeki halini tecessüs etmeyesin. (araştırmayasın, takib etmeyesin) Heman dervişe lazım olan kendisiyle meşgul olmak, sairle meşgul olmamaktır. Cümle umurunda (bütün işlerinde) bunu gözetesin.

Evlâdım, devran geceleri dervişlerin hasadıdır. Yani ektiği mahsülünü, devranda devşirir, kotarır. Bu sebepten mazeretin olmadan devranı terk etmeyesin. Hatta şeyhin seni devrandan kovsa bir daha gelme devrana dese dahi sözünü tutmayasın; imtihandır. Devranda isbât-ı vücud eyle(yani muhakkak bulun) Dervişlik yolu kırılmamak yoludur. Derviş bütün nakdini kalbiyle görür. Kalb kırılırsa içinde bir nesne durmaz, dışarı akar, kaybolur gider. Ol sebepten dervişin gönlü incinirse, incitmekten daha büyük bir belaya düçâr olur. Sermayesi olan muhabbet mâyisi kalbinden akıp gider, manen iflas eder. Sana lazım olan, incinmeyecek bir kalbe ve hale sahib olmandır. Bu da ancak kalbin kemâle ermesiyle olur. Zira aşıkta vücud kalmaz. Vücud kalmayınca; zâhirde kalıbı, zâhirde kalbi olmayınca kırılacak bir nesne kalır mı? ki kalbi kırılsın. Bu bahsi haylice tefekkür eyle. Bu sırrı sübhani’dir ki buna ermeyenin aşktan ve aşıklıktan bahsetmesi hayalden ibarettir vesselam.

Cenab-ı Hakk’ın rızasına talib, Cemâline râgıp İhsan Efendi oğlum, Allah Teala sizi iki cihanda aziz eylesin. Sizi mürşidinize hayru’l halef eylesin. Üzerinizde hakkı bulunanların hüsnü şehadetlerine nâil kılıp şikayetlerinden hıfz û emân eylesin. Hakk erenlerin himmetini ve ruhaniyetini sana enîs ve yoldaş eylesin. Muhabbet ve tehassürle göndereceğiniz mektupları bekler, sizi ve sevdiklerinizi Allah Teala’nın emniyetine, hıfz û himâyesine havale eylerim.

Selâmetle, saadetle . . .

6. mektupta buluşmak üzere …

by

4. Mektup

4. MEKTUP
Ankâzâde Halîl Efendi Köstendilî’nin dervişi Tûti İhsan Efendi’ye yazmış olduğu mürşîdâne mektupların dördüncüsüdür.

806~Two-Tulips-PostersBizlere muhabbetini bahşeden, zikrini, fikrini nasip eden Celîl ve Cemîl Allah u Teâlâ’ya hamd ü senâ olsun. Bu aşkı ve edebi bizlere meşk eden mahbûbu’l-kulûb, mürebbi-i kulûb, Allah u Teâla’nın sevgilisi Habibullah Efendimiz’e salât u selam olsun. Bu salât-ı şeriflerden o nurlu peygamberlerin âline, ashabına ve tâbi olanlara dahi ikram kılınsın.

Muhabbetli ve pek gayretli evlâdım İhsan Efendi;

Allah’ın selâmı ile seni selâmlarım. Cenâb-ı Hakk feyzini arttırsın. Bana gönderdiğiniz mektuplar gönlüme neşe, gözüme fer ihsan eder oldu. İnşallah bizim gönderdiklerimiz de sizin muhabbet dolu kalbinize cilâ olur.

Muhterem İhsan Efendi oğlum; mektubunda tekkeye şeyh efendi gelmediği vakitlerde sıkça gider olduğunu yazıyorsun. Hizmet ederken yaptığın işin ağırlığı değil etrafındaki insanların gayet ağır söz ve fiillerinden bahsediyorsun. Zira bunları şikâyet olarak yazmadığını düşünüyorum. Böyle olmasaydı hem ne yapacağını sormazdım hem de biz dahi bu satırları görmezden gelirdik. Diğer sorduklarınıza geçmeden bu mevzûyu îzah etmeye gayret edeyim.

Muhabbetli evlâdım; Dervişlik yoluna sülûk eden ve sülûkuna mektep sayılan tekkede (veya zâviyede) hizmete devam eden kişiler, cemaatin bulunduğu her yer gibi insanlarla imtihan  olmaktan kurtulamaz. Dervişler iki kısımdır: Bir kısmına “Muhib Dervişler” denir. Bunlar sâdece mukâbele gecesinde cemaatin toplandığı zamanlarda veya efendileri bir mecliste olduklarında orada boy gösterirler. Bazen mallarını infâk ederler, bazen de kişilere seçerek ikram ederler. Bunlar hep okşanmak ister, sırtı sıvazlanmak ister. Mürşid bunlara kaşlarını çatsa meclisi de bırakıverirler. Muhib dervişlerin hepsi böyle değillerdir ama ekserisi bu nevidendir. Mürşidler, bunların hâlini bilir. Bilmese mürşid değildir.

Bir kısmına da “hizmet dervişleri” denir. Hizmet dervişi demek, mürşidin yoluna, sözüne, murâdına uygun hizmet eden demektir. Bunlar için zâhiri yakınlık, zâhiri iltifat, halk tarafından sevilmek nefsin rahatı için tâlip olmak yoktur. Olmamalıdır da… Mürşidin dahi murâdı; emânetine, sırrına, muhabbetine mazhar olacak talebeler ve mürşidler yetiştirmektir. Nasıl ki, okulda bir ürstâdın gâyesi talebelerini yetiştirip mezun etmektir. Nasıl ki böyle bir üstâd, talebesinin senlerce aynı yerde saymasını istemez, aynen böyle meşâyih de vâris oldukları emâneti, kâmil menzilindeki dervişlere vermek ister. Hâşa onlar cimri ve hasis insanlar değildirler. Çok fedakâr kimselerdir. Onlarda müşâhde ettiğin nur, kendi benliklerini Allah yolunda yakarak kül olduklarından gözüken nurdur.

Anlaşıldı ki mürşidin sırrına, nuruna tâlip olan Hizmet Dervişleri, ne mürşidinde ne de ihvânında eksiklik görmeye! Ve meşgul olmaya! O nurla, sadece kendisindeki eksikliği bula, fehmede (düşüne). Sonunda hep iltifât olsa idi herkes teşekkür etse idi hizmet etmeye herkes tâlip olurdu. Hz. Pir Şemseddin’in buyurduğu gibi “Hakk’a makbul olmak ister halka menfur olmadan”.  Yani kişi halkın nefretini kazanmadan, o imtihanı geçmeden, Hakk’a tam yakınlık elde edemez. Dikkat nazarlarından kaçmamıştır. Zira zât-ı âlinizde edebi zevk var. Bu nutkun bir mânâsı da; Yaratılmış nefsin hoşuna gitmeyecek şeyleri yapmadan Hakk ve Hakîkate mazhar olamaz mânâsı da vardır. Bu izâhatı zevkimden yaptım, tekrar mevzûya dönersek Hizmet Dervişleri’ni bekleyen imtihanlardan biri de hizmete soyunmuş lâkin eksikliğinden haset illetine (kıskançlık hastalığına) tutulmuş sözüm ona dervişlerdir. Mürşid bunları da bilir. Bu kimselerin eziyet ettiği mazlum dervişleri de bilir. Bilmelidir de! Cenâb-ı Mevlânâ’ya sormuşlar; Kalabalık arasından mürşid-i kâmili, nâkısı hemencecik nasıl seçer ayırır? O zât-ı âli de şöyle cevap vermiş; Pirinçte beyaz taşlar olur. Göz onu seçemez. Pilava kaşığı daldırıp ağzına atarsın.Bir kaşık dolusu pirincin arasından o bir tane taşı dilinde seçer tutup dışarı çıkarırsın. Bu mârifeti düşününce kâmil mürşiddeki bu hâli de anlayabilirsiniz.

Şimdi Hizmet Dervişi’ne düşen; sabırla, muhabbetle cemaatine devam etmektir. Muhabbet olursa, sabır kendiliğinden gelir. Muhabbet, aşka tekallüb ederse (dönüşürse) sabra dahi hâcet kalmaz. Aşk gelince vücut kalmaz, akıl kalmaz ki halkın eziyetine sabretsin. Böyle hâl sahiplerine ancak mâşukuna vâsıl olmak için sabır lâzımdır.

Aşk tâlibi İhsan Efendi Oğlum; sen hamlıklara, kıskançlıklara mâruz kaldığında gülerek geçiver. Onları da mâruz gör, merhamet et. Zira bu kimseler mânevi hastane gibi olan dergâhların hastalarıdır. Hastanede sadece hekim, hasta bakıcı, hâdeme bulunmaz. Tabii ki hastalar, hastalıklar, çeşit çeşit ziyaretçiler olur. Sen neye tâlipsin, ona bak. Gayrısını bırak. Fahri kâinat Efendimiz (sav) buyururlar ki: İnsanın kalbi Allah û Teala’nın kudret parmaklarındadır, dilediği gibi çevirebilir. İşte bu sebepten sen, hep kendi hâlini, nefsini murâkabe (kontrol) et. Çünkü bu anlayışsızlıkları yapan sen de olabilirsin.

Mürşidler de seyr-i sülûkta senin gibi bu imtihanlardan geçmiştir. Senin hâlin onlara hususi olarak bildirilmese dahi tecrübe ile yine bilirler. İnşaallah tenbihatımı can kulağı ile dinlersiniz. Şunu da beyan edeyim ki; ihvan ile ve mürşidi ile laubâli halde bulunan derviş sûretindeki kişilerle fazla oturup kalkma. Kulaktan duyduğun bir söz seni hasta eder. Ciddiyetsizliği maharet zanneden böylece kendilerini de olmuş zannedenler avunup dururlar. Hazreti Peygamber Efendimiz (sav) buyurdular ki; Bir kişiye Allah’ın gazap ettiğinin alâmeti o kimsenin hiçbir işe yaramayacak fillerle meşgul olmasıdır. Eskiden tekkelerde nefesi dahi boş yere sarf etmemeyi öğretirlerdi. Maalesef şimdilerde boş zaman geçirmek için, laklak etmek için, fıkra anlatmak için tekkeleri mekân edinenler çıkmaya başladı. Korkarım ki bu hastalık bir çok meclisin bozulmasına sebep olacak ve tekkelerin mânen sırlanmasına sebep olacak. Hakk sillesinin, ne sadâsı, ne devâsı, ne de davâsı olur. Allah muhafaza eylesin.

Muhterem evlâdım İhsan Efendi; sana lâzım olan Allah için hizmetle vaktini sarf edesin. Hizmetinin sevabını dahi, Allah yoluna sarf edesin.

Eğer âşık isen yâre,
Sakın aldanma ağyâre,
Düş İbrahim gibi nâre,
Bu gülşende yanan olmaz

Gönlümün neşesi İhsan Efendi oğlum; hacca gitmek istediğini söylüyorsun. Ailenin maişetini tamam eyle. Bu mevzûyu ailen ile istişâre etmedi isen, istişâre eyle. Sonra dervişlik görmek demektir. Ayrıca istihâre eyle. Maksad hâsıl olursa, kalbin tatmin olursa, müsaade alarak sefer eyle. Şunu da unutmayasın ki hacc yolculuğu ve ibadeti yine insana hizmet ve insana tahammül yoludur. Bu husuta da kendini yokla. Üstesinden gelebilecek isen yola azimet eyle.  

Feyizli evlâdım; şimdi gelelim bahsettiğin diğer mühim meseleye. Maşallah, Allah mübârek eylesin. Daha senesi dolmadan ikinci esmâya terfi eylemişsin. Büyüklerimizden bildiğimiz birinci esmâyı çeken dervişin kalbi uyanırmış. Bu esmânın nûru ile kabrin başına gitse kabirdekinin hâli kendisine keşfolunurmuş. İkinci ism-i ilâhi zikre başladıktan sonra, kalplerle âşinalık başlar hatta karşısındaki kişinin kalbinden pencere âgah olurmuş. Tabii ki sana lâzım olan iyi hâllere âşina olmak, temiz kalplerle âgah olmaktır. Bu sır ile gördüğün kötülüklere, çirkinliklere ve ayıplara sakın ha(!) îtibar etmeyesin. O zaman sana verilen bu nîmetin elinden gitmesi ile vukû bulur. Daha çiçek açmadan solar gidersin.

Sen bir koruk seversin
Heman şöyşe olursun
Sen bir palaz yavrusun
Kuş kanatsız uçar mı?

Hazreti Peygamber (sav) Ayıplara keşif bâtıldır buyurdular. Bu sebepten ayıpları setr edici ol. Ve hep söylüyorum kendine şiar edinesin: En büyük kerâmet Hazreti Peygamber’in (sav) ahlakı ile hemhâl olmaktır.

Gerçek sözdür yârenler
Gördüm demez görenler
Kerâmete erenler
Gizli sırlar açar mı?

Allah (cc) ile kul arasında gözle görülmez perdeler vardır. Kalbinde uyanan ve sana emânet edilen muhabbeti zikir ile, fikir ile, ibadet-taat ile büyütür isen bu muhabbet aşka dönüşür. Allah’ın izni ile bu aşk ateşi aradaki perdeleri birer birer yakar, kül eder. Seni, Peygamber Efendimiz’in (sav) nûru ile nurlandırsın, ziyâde eylesin.

Pek kıymetli evlâdım, seyr û sülûkta tesbihatın artmasına veyahut artırılmasına sevinip üzülmeyesin. Bazen kişiye yukarıda beyân ettiğim gibi hasta olduğundan da ilaç verirler. Bazen şeyhler bu hususta perhiz ederler, bazen de bol keseden dağıtırlar. Sultânların da bazıları çok para dağıtır, istikbâl vaadeden kişileri böylece o kalabalık arasında saklar. İnsan-ı kâmil kabiliyetinde olanların hasetçisi de çoktur. Velhâsıl mürşidin tasarrufuna teslim olasın ve akibetinin de Allah’a yakın kulların akibeti gibi olmasını hep niyaz edesin.

Mürşidin sana ne verirse kabul et. Gerek dünyalık gerek âhiretlik ihtiyacım yoktur veyahut ayıp olur düşüncesi ile sakın reddetmeyesin. Bu misli davranışlar irfan eksikliğinden gelir. Çünkü geri çevrildiğinde, sen hâlinle o zâta Bunu bana vermek istediniz ama ihtiyacımız yoktur dolayısı ile düşüncenizde isâbet edemediniz, durumumuzu fehmedemediniz demiş olursun. Binaenaleyh edep sûretinde edepsizlik, tevâzu sûretinde kibir yapmış olursun. Böylece aranızdaki muhabbet de Allah muhafaza kopma zûhur edebilir.

Cenâb-ı Hakk, sizleri ve bizleri bu nevi nâkıslıklardan muhafaza buyursun. Ârif ve pek zârif evlâdım, Cenâb-ı zülcelal ve’l cemâl, sizleri ve bizleri nebilerle, sıddîklarla, şehitlerle ve sâlih kullarla haşr û neşr eylesin. Onların arkadaşlıkları ile taltif ve tahsin eylesin. Cenâb-ı Hakk, ruhlarımızı Hazret-i Fahr-i âlem Efendimiz’in (sav) ruhuna yakın eylesin.

Allah’ın rahmeti, selâmeti, saadeti ve bereketi daima üzerinize olsun. (Amin)
Ve’l hamdulillahi rabbülâlemin.

5. mektupta buluşmak üzere…